Dinsdag 9 oktober

Vandaag stond ons een indrukwekkende dag te wachten. Deze begon onschuldig met een fietsrit door de stad. Fietsen hoefden we niet zelf, we namen plaats in een soort bakfiets met zitplaats aangedreven door oude Cambodianen. Waar ik dit als zeer rustgevend ervaarde, daar stonden mijn Engelse reisgenoten doodsangsten uit.

Wellicht word je van overmatig drankgebruik vatbaar voor angsten of paniekaanvallen, het zou me niet verbazen. Werkelijk alles vinden ze eng. De 'Oh my gods' weerklonken door de, moet gezegd, chaotisch drukke straten. We stopten bij een paar bezienswaardigheden en keerden na een uur terug bij het hotel.

Ik trok een paar baantjes in het zwembad en maakte me klaar voor een bezoek aan de killing fields. Ik had links en rechts al wel wat gelezen over de bewogen geschiedenis van Cambodja, maar al snel bleek dat ik de omvang en ernst hiervan rijkelijk onderschat had.

Na een korte introductie vertelde de diensdoende gids ons dat hij tijdens het regime van Pol Pot drie broers had verloren. Deze Pol Pot, officieel Saloth Sar genaamd, was een Cambodjaanse revolutionair die aan de macht was van 1963 tot zijn dood in 1998. Zijn streven was om een nieuw Cambodja te stichten, dat later ook wel het agrarisch socialisme werd genoemd. Om dit te bewerkstelligen achtte hij het noodzakelijk om tussen 1963 en 1975 drie miljoen Cambodianen te vermoorden. Dit op een totale bevolkingsomvang van 6 miljoen inwoners.

Hij vermoordde voornamelijk het interlectuele deel van de inwoners omdat hij voor ogen had dat Cambodja slechts zou bestaan uit boeren die zelfvoorzienend zouden zijn, geheel volgens communistisch gedachtengoed.

Het moorden begon in 1975. De gedetineerden werden in embarmelijke omstandigheden naar de killing fields vervoerd. Na dagenlange martelingen werden ze naakt vervoerd, in gezelschap van honderden lotgenoten. Eenmaal aangekomen op de plek des onheils werden ze afgeslacht. Om kogels te besparen werden hiervoor diverse voorwerpen voor gebruikt, zoals messen en stenen. Maar ook de scherpe bladeren van palmbomen.

Vervolgens werden de lichamen begraven in grote massagraven. In totaal zijn er zo'n 400 killing fields verspreid door Cambodia. Vandaag bezochten we er daar slechts 1 van.

Het eerste waar je tegenaan loopt bij de binnenkomst van het terrein is een hoog glazen gebouw vol met duizenden schedels, afkomstig uit de geborgen graven. Zijn nog niet alle graven geborgen dan? Nee, het overgrote deel van de massagraven blijkt nooit geborgen te zijn.

Duizenden slachtoffers liggen nog altijd onder de grond. Deze worden ' met rust gelaten' zoals de gids dit verwoordde. Je mond valt open van verbazing, zeker als je je inbeeld hoe we hier in Nederland of in Europa mee om zouden zijn gegaan.

We wandelden door en bereikten bijna de eerste graven. Voordat dit zover was werden we nog gewaarschuwd door de gids. Het bleek geen gunstige maand om de graven te bezoeken. Enorme regenval en erosie zorgden ervoor dat er nog elke dag botten of kledingstukken aan het oppervlakte kwamen. Waarvan akte.

We liepen langs de graven waar inderdaad af en toe een bot uit de grond stak. Een zeer onwerkelijke aanblik. We passeerden tientallen graven en bereikten de killing tree. Deze had zijn naam te danken aan het feit dat de soldaten uit het regime van Pol Pot deze gebruikten om baby's en kinderen tegaan te slingeren, net zolang tot ze aan hun verwondingen overleden.

Overigens niet voordat ze de moeders van deze kinderen hadden verkracht. Volgens de verhalen stierven een aantal moeders aan een hartaanval omdat ze gedwongen werden toe te kijken hoe hun kinderen tegen de boom geslingerd werden.

Zichtbaar aangeslagen vervolgde ik en mijn groep onze weg richting de uitgang. Net voor we deze bereikten wees de gids ons om een grindpaadje, een meter van het hoofdpad gelegen. We bukten om te zien wat hij aanwees. Wat op het eerste oog een aantal steentjes leken te zijn, bleken een drietal tanden die uit de grond staken. Voor mij persoonlijk was dit het meest gruwelijke en confronterende moment van de dag.

Een busrit van een uur, waarin niet veel gesproken werd, bracht ons naar een oude school die tijdens het regime gebruikt werd als ' VIP-gevangenis' . De gevangenen waren personen die ervan verdacht werden werkzaam te zijn geweest als spion. De gedetineerden hadden allen een eigen gevangenis en werden hierin langdurig gemarteld, om zodoende informatie uit hun te kunnen slaan. Ook werden velen anderen op de binnenplaats vermoord.

We bezochten een aantal van de cellen, die nog volledig in de originele staat bewaard zijn gebleven. In Cambodja betekend dit niet alleen dat je een bed of martelwerktuigen te zien krijgt, maar ook de opgedroogde plassen bloed op de grond zijn bewaard gebleven.

Na een inval van Vietnam in 1979 kwam er een einde aan het regime van Pol Pot, die overigens tijdens de gehele periode van zijn heerschappij de volledige steun had van de Verenigde Naties. Hij vluchtte naar een grensgebied tussen Cambodia en Thailand, en werd nooit vervolgd voor zijn daden, tot zijn dood in 1998.

Na het verstoten van Pol Pot moest Cambodja met een gehalveerde bevolking, die voornamelijk bestond uit laag geschoolden, zien op te krabbelen. Mijn eigen gevoel zegt dat dit proces nog tientallen jaren in beslag zal nemen. Dit gevoel wordt gevoed door het feit dat de gids vertelde dat de huidige bevolking nauwelijks praat over het drama wat zich hier slechts 35 jaar geleden afspeelde.

Omdat het te pijnlijk is kiest de gemiddelde Cambodiaan ervoor om te doen alsof het nooit gebeurd is. Wellicht begrijpelijk maar in mijn ogen geen goede basis in het verwerkingsproces. Cambodja is een vreemd land dat gebukt gaat onder armoede, corruptie en dat nog altijd zoekende is.

Wat mij het meest verbaasde is dat ik voor mijn bezoek aan dit land nog nooit gehoord had van Pol Pot of de killing fields. Gedurende mijn gehele schoolperiode is hier geen woord aandacht aan besteed.

Reden genoeg voor mij om in mijn blog hier een redelijk gedetailleerd verslag over te schrijven. Op deze manier zijn er toch weer ongeveer 260 (aantal lezers van het vorige verhaal) personen op de hoogte van wat zich hier heeft afgespeeld.

Woensdag 10 oktober

De volgende ochtend vroeg vertrokken we per public bus richting Sihanoukville. De tocht duurde 7 uur en na 10 minuten voelde ik al de aandrang tot een wc bezoek. En geplast had ik net op het busstation al. Vele stops, een slecht werkende airco, en verschrikkelijke Aziatische schreeuw-muziek zorgde er verder voor dat deze rit met stipt op 1 binnen kwam op de lijst der onprettige tochten.

Het bleek het allemaal waard. We kwamen uiteindelijk aan bij een prachtig hotel, exact 1,5 meter gelegen van een prachtig prive strand. Compleet met palmbomen en prachtig wit zand, Cambodja bleek ook een mooie kant te hebben. We waren de busrit al snel vergeten. We genoten van het mooie weer, zwommen, en voetbalden langs de waterlijn. Na een prachtige zonsondergang gingen we opzoek naar een restaurant.

Groepsgenoot Carl, Engels, 24 jaar, had onderweg naar het hotel een uithangboord gezien van een 'snakehouse'. Een langdurige en avontuurlijke wandeling langs onverlichte straten, zwervers, en luid blaffende honden volgde. Nadat ik tussendoor mijn eerste verzoek van een prostitue had afgewezen kwamen we een kleine drie kwartier later alsnog aan bij het restaurant.

Je hoort wel eens dat je de kwaliteit van een restaurant kunt afleiden aan de hand van de hoeveelheid aanwezige bezoekers. Als dit klopte moest ik zojuist het slechtste restaurant van Cambodja binnen gewandeld zijn. Compleet uitgestorven. De aankleding van het restaurant was opmerkelijk, maar niet lelijk te noemen. Een enorme vrijver met prachtige vissen vulde het grootste gedeelte van de ruimte op, met daar omheen de eettafeltjes. Bomen en veel bamboe zorgde ervoor dat je het idee had dat je midden in de jungle zat te eten.

Dat je er slangen kon eten, de hoofdreden van ons bezoek (ik was dit overigens zelf niet van plan), bleek een vergissing. Het restaurant had zijn naam te danken aan tientallen slangen in terrariums, niet aan de mogelijkheid tot consumptie ervan.

We werden geholpen door een ober die verbaasd leek dat hij klanten mocht ontvangen, maar dit was slechts mijn interpretatie. Dit beeld werd overigens wel versterkt nadat we warme blikken bier geserveerd kregen. Als restaurant zorg je er toch minimaal voor dat je drank koud staat, maar dit bleek teveel gevraagd. De moed zakte me in mijn schoenen door de wetenschap dat ik zojuist rijst met garnalen had besteld.

Het eten werd na een uur geserveerd, en na het proeven van 1 garnaal heb ik me verder maar beperkt tot het eten van mijn rijst.

Een illusie armer maar met een avontuur rijker kwamen we weer veilig aan in het hotel, waar we van de 'thuisblijvers' begrepen dat ze zojuist heerlijk gegeten hadden.

Donderdag 11 oktober

De tour is een race van hot naar her. Even tijd om bij te komen of uit te rusten is er dan ook nauwelijks. De mogelijkheid tot een rustdag werd dan ook door de gehele group met beide handen aangegrepen. Ik sliep tot 10:30 en spendeerde de hele dag op een ligbedje.

S'-avonds besloten we veilig in het hotel te eten, en hadden we een hele leuke avond op het strand. Cocktails vloeiden rijkelijk en werd gelachen, gezwommen en gezongen.
Best apart om met 10, tot voor kort onbekenden, uit volle borst Wonderwall te staan zingen op een strand aan de andere kant van de wereld. Met de muzieksmaak van mijn reisgenoten bleek niets mis.

Ps:

Ik zou mijn verhalen graag illusteren met foto's, maar ik heb tot nu toe nog geen computer gevonden waarop ik mijn camera aan kon sluiten. Wanneer dit wel lukt zal ik de oude verhalen ook alsnog voorzien van wat foto's.